Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένας συνδυασμός μεταβολικών διαταραχών του ανθρώπινου οργανισμού. Κοινός παράγοντας αυτών των διαταραχών, είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη και η παχυσαρκία.
Ορισμένοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο, έναντι κάποιων άλλων. Σε αυτό σημαντικό ρόλο έχουν οι περιβαλλοντολογικοί και γενετικοί παράγοντες.
Στην Ελλάδα επηρεάζει έναν στους τρεις ενήλικες, που συνήθως έχουν μεγάλη περιφέρεια μέσης και πολλά επιπλέον κιλά.
Τα τελευταία χρόνια έχει ανοδική τάση και μπορεί να διαγνωστεί όταν ένα άτομο έχει συνδυασμό δύο ή περισσότερων παραγόντων κινδύνου ταυτόχρονα.
Παράγοντες Κινδύνου
- Παχυσαρκία : Το υπερβολικά αποθηκευμένο λίπος, ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς. Η περιφέρεια της μέσης δεν πρέπει να ξεπερνά τα 102 εκατοστά για τους άνδρες και τα 88 εκατοστά για τις γυναίκες.
- Αρτηριακή πίεση : Η συστολική αρτηριακή πίεση όταν είναι μεγαλύτερη από 130 mm Hg και η διαστολική από 85 mm Hg.
- Υψηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα : Το σάκχαρο νηστείας όταν είναι 110-125 mg/dL ή μεγαλύτερο.
- Τριγλυκερίδια : Τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων που είναι 150 mg/dL και άνω.
- Χοληστερόλη : Η μειωμένη καλή χοληστερόλη (HDL) που είναι μικρότερη από 40 mg/dL για τους άνδρες και λιγότερο από 50 mg/dL για τις γυναίκες.
Έχοντας μόνο μία από αυτές τις καταστάσεις, αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιακών παθήσεων. Με πολλαπλές, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου και διαβήτη Τύπου 2.
Συμπτώματα
Οι περισσότεροι από τους παράγοντες μεταβολικού κινδύνου δεν έχουν συμπτώματα. Αν και μια μεγάλη κοιλιά, είναι ένα ορατό σημάδι.
Η παχυσαρκία εκτός από το αισθητικό πρόβλημα, επηρεάζει την ποιότητα της ζωής και έχει πολλές βλαβερές συνέπειες.
Η ύπαρξη υψηλού σακχάρου στο αίμα περιλαμβάνει συχνά αυξημένη δίψα, αυξημένη ούρηση ειδικά τη νύχτα, κόπωση και θολή όραση.
Η υψηλή αρτηριακή πίεση συνήθως δεν έχει διακριτά σημάδια. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι στο αρχικό στάδιο μπορεί να έχουν πονοκεφάλους, ζάλη ή ρινορραγίες χωρίς λόγο.
Τι Προκαλεί Το Μεταβολικό Σύνδρομο;
Μια ποικιλία από συνήθειες του τρόπου ζωής συμβάλλουν στην ανάπτυξη του, όπως σωματική αδράνεια, αύξηση βάρους και υπερκατανάλωση τροφής. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύμπτωμα γνωστό ως “αντίσταση στην ινσουλίνη” όπου το σώμα δεν μπορεί να ανταποκριθεί κανονικά στην ορμόνη αυτή.
Εάν ο οργανισμός δεν μπορεί να την χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα αυξάνονται και ίσως τελικά να οδηγήσουν σε διαβήτη τύπου 2.
Επίσης όπως συμβαίνει με πολλές παθολογικές καταστάσεις, η γενετική και το περιβάλλον διαδραματίζουν σημαντικούς ρόλους, στην ανάπτυξη του μεταβολικού συνδρόμου.
Οι γενετικοί παράγοντες επηρεάζουν κάθε μεμονωμένο συστατικό του και το ίδιο το σύνδρομο. Ένα οικογενειακό ιστορικό που περιλαμβάνει διαβήτη τύπου 2, υπέρταση και καρδιακή νόσο, αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα του κινδύνου.
Περιβαλλοντικά ζητήματα όπως χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας, καθιστικός τρόπος ζωής και η προοδευτική αύξηση βάρους, συμβάλλουν επίσης σημαντικά στον κίνδυνο ανάπτυξης του.
Εμφανίζεται σε περίπου 9% των ατόμων με φυσιολογικό σωματικό βάρος, 22% αυτών που είναι υπέρβαροι και 60% αυτών που θεωρούνται παχύσαρκοι. Οι ενήλικες που συνεχίζουν να αυξάνουν το βάρος τους κατά πέντε ή περισσοτέρων κιλών ετησίως, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου έως και 45%.
Αντιμετώπιση
Υπάρχουν πολλοί τρόποι πρόληψης ή ελέγχου του μεταβολικού συνδρόμου. Το πρώτο είναι να χάσετε βάρος.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής σε συνδυασμό με αυξημένη σωματική δραστηριότητα, μπορεί να προωθήσει την απώλεια βάρους. Κάτι που απαιτείται για τη μείωση των παραγόντων κινδύνου.
Διατροφή: Είναι σημαντική η κατανάλωση υγιεινών τροφών, όπως οι φυτικές ίνες μιας δίαιτας με φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης και το ελαιόλαδο. Επίσης τα γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας ή χωρίς λιπαρά, μαζί με άπαχες πηγές πρωτεϊνών όπως τα θαλασσινά και τα ακόρεστα λίπη.
Περιορισμένες θα πρέπει να είναι οι τροφές με πρόσθετα σάκχαρα και πηγές κορεσμένων λιπαρών καθώς και το αλάτι. Η αντικατάσταση αυτών, με θρεπτικές επιλογές λίγων θερμίδων, μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση βάρους και επιπλέον στη μείωση άλλων παραγόντων κινδύνου.
Η απώλεια μόλις 7 έως 10 τοις εκατό του συνολικού βάρους, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες υγείας όπως την υψηλή αρτηριακή πίεση, το υψηλό σάκχαρο στο αίμα και τη υψηλή χοληστερόλη.
Άσκηση : Ανεξάρτητα από το επίπεδο (ελαφρύ, μέτριο ή έντονο), μελέτες δείχνουν ότι το μεταβολικό σύνδρομο εμφανίζεται λιγότερο συχνά σε άτομα που συμμετέχουν σε κάποια μορφή σωματικής δραστηριότητας.
Ένα πρόγραμμα βιώσιμης άσκησης, για παράδειγμα περπάτημα 30-45 λεπτών, για πέντε ημέρες την εβδομάδα, είναι πολύ καλή επιλογή για να κάνετε την αρχή. Με την προϋπόθεση όμως, πως δεν υπάρχει ιατρική αντένδειξη. Σχετικά με αυτό το θέμα, είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε πρώτα το γιατρό σας.
Είναι γνωστή η ευεργετική επίδραση της άσκησης στην αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα χοληστερόλης και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ανεξάρτητα από το εάν επιτυγχάνεται απώλεια βάρους ή όχι. Έτσι, η άσκηση από μόνη της είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου.
Συνοψίζοντας
Μικρές αλλαγές της καθημερινής ρουτίνας, όπως η υγιεινή διατροφή, ο έλεγχος της θερμιδικής πρόληψης και η προσθήκη άσκησης, είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη του μεταβολικού συνδρόμου.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι υψίστης σημασίας. Ενημερώστε το γιατρό σας, αν έχετε μία ή περισσότερες από τις παραπάνω διαταραχές και αν ανήκετε σε κάποια κατηγορία ασθενών αυξημένου κινδύνου. Μόνο έτσι θα γνωρίζετε αν χρειάζεστε έλεγχο ή περαιτέρω παρέμβαση.
Η σωστή αντιμετώπιση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης, χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων μπορεί να μειώσει την πιθανότητα ανάπτυξης του συνδρόμου.
Εάν λοιπόν, έχετε μεταβολικό σύνδρομο ή οποιαδήποτε από τις καταστάσεις που επηρεάζουν τον μεταβολισμό σας, πρέπει άμεσα να λάβετε δράση. Οι αλλαγές στον τρόπο της ζωής σας, μπορούν να βοηθήσουν γενικά στη μείωση του κινδύνου σοβαρών προβλημάτων υγείας.
Πρόσθετη αρθρογραφία:
- Ροφήματα καφέ ή σοκολάτας για αδυνάτισμα
- Metabolic Syndrome – Johns Hopkins Medicine
- Metabolic Syndrome (for Parents) – Nemours KidsHealth